सन्दर्भ बालदिवस

मेरो सपना :

एकदिन घरबाट र्फकदै गर्दा म स्कूलबाट घर पुग्नै लाग्दा आमाले मलाई भन्नुभयो बुबा विरामी हुनुभयो । बुवालाई अस्पताल लिएर जाउ। आमाले यसो भन्दा म छाँगाबाट खसे जस्तै भएँ । “के भयो र बुवालाई ?” मेरो प्रश्न पूरा नहुँदै बुबा बाहिर आउनुभयो “छोरी तिमी घर हेर, म र आमा अस्पताल जान्छौं । मलाई ज्वरो आएको छ ।” त्यसबेला हामीले घर बनाउन थालेको करीब तीन महिना भएको थियो । काम गर्ने मिस्त्रीहरुले समयमा काम नगर्दा ढिलाई भएको थियो । ट्वाइलेट बाथरुम बनाउन मिस्त्रीकाम गर्दै थिए । मैले हस् भनेँ अरु केही बोल्न सकिन । मलाई बुबालाई के भयो होला भन्ने डर लाग्यो । खै किन हो कुन्नि । पहिले पहिले पनि बुबा बिरामी हुनुहुन्थ्यो । त्यतिबेला डर लाग्दैनथ्यो । म बुबालाई लिएरडा. भट्टको मेडिकल हलमा जान्थेँ । बुबालाई जँचाएर डाक्टरले दिएको औषधी लिएर फर्कन्थेँ । बुबाको खानपान र औषधीमा पूरै ख्याल गरी समयमा खुवाउँथे । तर त्यस पाली म कक्षा ९ मा पढ्दै थिएँ । भर्खर १४ वर्ष टेकेकी थिएँ । अस्पताल भर्ना गर्ने बित्तिकै बुबा अचेत हुनुभयो । उहाँलाई मधुमेह र उच्च रक्तचाप थियो । अलिपछि एक दिन होसमा आएर उहाँले हातले रोटी खान्छु भन्ने इशारा गर्नुभयो । बुबालाई मैले बनाएको रोटी असाध्यै मन पर्ने भएकोले म रोटी र सादा दाल बनाएर अस्पताल गएँ । मलाई देखेपछि बुबा जुरुक्क उठ्न कोशिस गर्नु भयो, नसकेपछि उहाँ असाध्यै रुनुभयो । आवाज त निकाल्नु भएन । आँशुका धारा मात्र बगे । म पनि रोएर बाहिर निस्किएँ । त्यो हामी बाबुछोरीको अन्तिम भेट हुन गयो । अस्पताल भर्ना भएको ६ दिनपछि उहाँले हामीलाई सदाका लागि छोडेर जानुभयो । बुवा स्वास्थ्य स्थितिका कारण हामीलाई अस्पताल बस्न भन्दा घरमै बस्न सुझाब दिएर (ठुलीआमाको छोरा) दाजुले मैले अंकललाई कुरेर बस्छु भनेकोले घर फर्केका थियो । हामीले अन्तिम घडीमा उहाँलाई पानी पनि खुवाउन पाएनौं । बुबाको जागिर र घरमा रहेको सानो किराना पसल सिवाय हाम्रो अरु साहारा थिएन । मेरो घर परिवारको दैनिक गुजारा चलाउन र बहिनीलाई पढाउन जरुरी ठानेर मैले नपढ्ने विचार गरें । आमा र मामालाई स्कूल जान्नँ, जागिर गर्छु भनें । उहाँहरुले पढाइ छाड्न दिनुभएन । तर पनि मैले पढाइमा ध्यान दिन सकिनँ । त्यसपछि त मैले जागिर गर्छु भनेर आमालाई जिद्दी गरेँ । उहाँले मेरो कुरालाई टार्न सक्नु भएन । उहाँले मेरो कुरालाई टार्न सक्नु भएन । अन्ततः जागिर खाने तयारी गरेँ । तर जागिर खान मेरो उमेर पुगेको थिएन । नागरिकताको प्रमाणपत्र बनाउने उमेर पनि भएको थिएन । त्यसैले जागिर खान्छु भन्ने बित्तिकै जागिर कहाँ पाइन्थ्यो र ? मैले पढेको विद्यालयबाट सिफारीस लिएर नागरिकता बनाए पश्चात सोही समयमा केही कार्यालयहरुमा कर्मचारी चाहिएको रहेछ म पनि संयोगले जागिरमा लागें । त्यस पछि मैले पढ्ने कुरा बन्द गरेँ । बहिनी र आमाको खुशीमा मात्र ध्यान दिएँ । समयसँगसगै पारिवारिक जिम्मेवारीमा रुमल्लिएकी थिएँ । बहिनीले पनि एस.एल.सी सकाएर आफ्नो पढाईलाई उच्च शिक्षातिर बढ्दै थिइन । समय धेरै वितेको पत्तै पाएको थिइन मैले, ०६२÷०६३ सालको जनआन्दोलन पश्चात राष्ट्रसेवक कर्मचारीहरुका लागि शैक्षिक योग्यताको आधार बढुवा गर्ने प्रावधान यसैमा एक दिन सहकर्मी साथीहरुले बढुवाको लागि निवेदन दिएका रहेछन् । त्यसमा मेरो नाम हस्ताक्षर नभएकोले केही साथीले खै तिमी बढुवा हुने चाहना छैन ? मलाई एकजना दाजुले भने पछि थाहा पाएँ । तत्कालिन समयमा सेन्टअप उत्तीर्ण भएकाहरुका लागि मुखियामा जागिर खाने समय थियो । त्यसपछि निवेदन दिने साथीलाई भेट गर्न गएँ । जसलाई खोज्न गएकी थिएँ उनले मलाई होच्याएर कुरा गरेको सुनेँ । मैले त्यो कुरा धेरै सुन्न सकिन त्यहाँबाट म आफ्नो कार्यकक्षमा पुगेँ मलाई अति नै पिडा भयो । मैले बुबालाई संझेर धेरै बेर रोए । त्यसपछि सोँचे मेरो बारेमा कुरा गर्ने मान्छे पटक–पटक फेल हुँदा पनि पास हुन नसकेर अन्य क्षेत्रमा गई पास गर्न सफल भए भने म के पास हुन सक्दिन र ? त्यसपछि मैले प्राइभेट परीक्षा विचार गरेर पढ्न थालेँ । 

जुन समयमा पढ्न शुरुवात गरे समय व्यवस्थापन गर्न निकै कठिन थियो । पहिलेको जस्तो थिएन विषय वस्तुहरु परिमार्जन भएका थिए । विषय उही थिए तर पढ्न निकै कथिन हुने गर्दथ्यो । त्यो समयमा मलाई सबै भन्दा सजिलो नेपाली र अंग्रेजी र निकै अप्ठ्यारो विषय गणित बन्यो । विहान ६ बजे कोचिङ्ग सेन्टर पुग्नु पर्ने पढाई १० बजे सम्म हुने । कार्यालयमा १० बजे हाजिर हुन पर्ने, खाना खाने समय नै हुदैनथ्यो । कोचिङ्ग सेन्टरमा हामीले अनुरोध गरेर हामीलाई ९.४५ मा विदा दिने व्यवस्था गरियो । यो समय खाना खान घर जाने कि कार्यालयमा हाजिर हुने तै पनि हामीले कार्यालयलाई प्राथमिकता दियौं । कार्यालयमा १० बजे हाजिर भएर विचमा सहकर्मी साथीसँग समन्वय गरी होटलमा खाना खाने गर्दथ्यो । विहान करिब ३ बजे उठेर पढ्न बस्थे त्यसपछि ६ बजे कोचिङ्ग सेन्टर पुग्ने । साँझ घर पुग्दा ६ बजिसकेको हुन्थ्यो । एक छिन परिवार सँग बस्यो खाना खायो अनि फेरि पढ्न बस्दा रातिको १२/ १२.३० बज्थ्यो । नजानेका प्रश्नहरु छुट्टयाएर राख्ने अर्को दिन फेरि शिक्षकहरुलाई सोध्ने गर्दथे । विदाको दिन हामी सबै साथीहरु एक ठाउँ जम्मा भएर पढ्ने गर्दथ्यौं । त्यति मात्र कहाँ हो र हामीले पढ्न लागेको थाहा पाएर हौसला दिने र पढ्न सिकाउनेहरुको कमि थिएन । त्यो समय लाग्दथ्यो हामी साना स्कुले विद्यार्थी हो । सेन्टअप परीक्षा दिन जाँदाको अनुभव आजै जस्तो लाग्छ । पहिलो दिन अंग्रेजी विषयको परीक्षा दिन हामी पाल्पा जिल्लाको जेभिटी कलेजमा सेन्टर परेकाले जिल्ला भरिका प्राइभेट परीक्षार्थी सबै त्यहि जाँदै थियौं । त्यस मध्ये दुइ जना दिदी र म छुट्टै कोठा लिएर बसेका थियौं । स्कुलको पछाडीको घर जहाँ घण्टी बजेको सुनिन्थ्यो । हामी पनि परीक्षा दिन पहिलो दिन जाँदै थियौं । हामी ३ जना सँगै थियौं । त्यहाँका साना नानीले दिदीहरुलाई हेरेर आम्मै नि हाम्रो ममि जस्तै परीक्षा दिन आएको मात्र भनेका थिए । त्यसपछि दिदीहरु बाहिर निस्कन अप्ठयारो मान्नु भयो । बाहिर केहि लिन जानु प¥यो भने म नै जानु पर्ने भयो । समयको सदुपयोग गर्न पर्ने हुदा खाना पनि छिटो होस् भनेर भात पकायो अनि गुन्द्रुक र सिन्की उमाल्ने । प्राय जसो  गुन्द्रुक र सिन्की खादा खादा दिक्क लाग्थ्यो  । त्यस पछी हामीले  गुन्द्रुक र सिन्की त कहिले नखाने भयौ । यो पढाईको शिलशिलामा दिदीहरु अति नै चिन्ता गर्नु भएछ दुवै जना धेरै बिरामी हुनु भयो । एक जना दिदि त तीन महिना सम्म बिरामी हुनु भयो । यसरी बिरामी हुनाको कारण दिदि पढाई चिन्ताले खानपिन आराम गर्ने कुरालाई बेवास्ता गर्दा झन्डै मृत्युको मुखमा पुग्नु भएको थियो । पढ्ने त हो तर आफ्नो स्वस्थ को पनि ख्याल गर्नु पर्छ भन्ने बिरामी हुने दिदिबाट थाहा पायौ ।

हामी ६६ जनाले प्राइभेट परीक्षा दिने तयारी गरेका थियौं यसैमा आन्तरिक परीक्षामा म दोश्रो भएँ । त्यसपछि पढ्ने प्रेरणा आफै जाग्यो । त्यस पछि मैले एस.एल.सी. दिने तयारीमा लागे यसरी लाग्दा मात्र २–३ घण्टा मात्र सुत्ने गर्दथे । यसैको परिणाम मैले मेरा साथीहरुलाई पनि पढ्ने हौसला दिएँ । हामी सबै सफल भयौं । सँगै पास भएका मध्ये आज म मात्र विविएस पढदैछु । त्यस दिन ती मित्रले मलाई होच्याएर भनेको मा जति दुखि बने आज उनलाई यो हृदय देखि धन्यवाद दिएकि छु, सायद उनी मेरो भबिस्य उज्ज्यालो बनाउने मार्ग दर्शक हुन् । आज जागिर खान थालेको १२ वर्ष पार भयो । मेरा बुबा अर्थात् घर परिवारको खुशी र आधार स्तम्भ ढलेको दिन मेरा सारा सपना जलेको देखेकी थिएँ । त्यतिबेला मलाई म फेरि पढ्न पाउँछु जस्तो लागेको थिएन । अहिले पढ्दिन भनेर सोचेको दिन सम्झन्छु । म जस्ता धेरै बालबालिकाले पढ्न पाएका छैनन् । उनीहरुका लागि केही गर्नु पर्छ जस्तो लागेको छ । मैले जस्तो समस्या अरुले भोग्न नपरोस भन्ने लागेको छ । भविष्यमा त्यस्ता बालबालिकालाई उद्धार गर्ने विचार गरेकी छु । पहिलो पटक पिडित बालबालिकाको खोजि गर्दा फर्साटिकर गा . बि . स. वडा न. ८ मा रहेको श्री लुम्बिनी ज्ञान ज्योति नि .मा. बि . का करिब ३०० छात्र छात्राहरु का लागि पानि टंकी करिब ४१००० हजार को लगानीमा एउटा संस्था गठन गरि सहयोग गर्न सफल भएका छौ  । महगींले गर्दा सामुदायिक स्कूल पनि जान नपाएका बालबालिका धेरै छन् । उनीहरुका लागि केही गर्ने सपना साँचेकी छु ।